26.07.2013

Tojikiston - yakkalantirish siyosatining qurboni?

Tojikiston haqida hammamiz eshitganmiz, lekin bu mamlakat haqida ko'pchilik chuqur bilimlarga ega emas. Buning sabablari ko'p bo'lishi mumkin, lekin asosiy sabab ikkita: 1. Sovet Ittifoqi davridayoq Tojikistonning boshqa Sovet mamlakatlari bilan aloqasining sustligi, iqtisodiy qoloqligi va uning milliy chegaralanish davrida hech qanday madaniy markaz yoki sivilizatsiya atrofida tashkil qilinmaganidir. 2-sabab Sovet Ittifoqi parchalanishi bilan Tojikiston fuqarolar urushiga sho'ng'idi, natijada unga qo'shni bo'lgan mamlakatlar bu fuqarolar urushini o'z hududlariga o'rmalab ketishini oldini olish maqsadida u bilan chegaralarini batamom yopadilar. Buning oqibatida Tojikiston nafaqat o'zining geografik jihatdan noqulay o'rni, balki fuqarolar urushida ko'rgan talofatlari, ustiga ustak diplomatik yakkalanishning ayanchli qurboni bo'ldi. Mamlakat hali hozirgi kungacha o'z qaddini rostlagani yo'q, Hozirda mamlakat dunyoning eng kambag'al mamlakatlari o'nligiga kiradi (ushbu o'nlikda Qirg'iziston ham bor), mamlakat qarzi uning YIM ning 30%dan oshig'rog'ini tashkil qiladi. Hozirda mamlakatning asosiy iqtisodiy poydevorini chet ellarda ishlayotgan Tojikiston fuqarolarining kiritayotgan valyutalari tashkil qiladi.
Ho'sh tojikistonni qanday kelajak kutmoqda? Hozirgi vaziyatdan chiqish uchun qanday ishlar amalga oshirilmoqda?



11.07.2013

Rossiyaning Xitoyga neft sotish bitimi - dunyo energetika muvozanatini o'zgarishi?

21 iyun 2013 yil Rossiya va Xitoy o'rtasida neft eksporti haqida yirik bitim imzolandi. Unga ko'ra Rossiya kelgusi 25 yil davomida Xitoyga umumiy bahosi 270 milliard AQSh dollarlik miqdorda neft yetkazib berishi darkor. Bu bitim Rossiyaning umumiy neft eksportini 2 barobarga oshiradi va uni G'arb iste'molchi mamlakatlariga qaramligini sezilarli darajada kamaytiradi.
Tarixdan hammamizga ma'lumki Rus-Xitoy aloqalari juda ham nozik ahamiyatga ega bo'lgan, 1969-yildagi Amur daryosidagi kichik orol ustidagi boshlangan bahs, ikki dunyoning yirik kommunistik davlatlar - Xitoy Xalq Respublikasi va Sovet ittifoqining "abadiy do'stligiga" chek qo'ydi. Hatto Sovet Ittifoqi parchalanib ketgan bo'lsada bugungi kunda ikki mamlakat o'rtasidagi siyosiy aloqalar do'stona holatga qaytganicha yo'q. Albatta ikki mamlakat G'arbning yoyiluvchan siyosati qarshisida bizga "umumiy ittifoqchilar"day ko'rinishi mumkin. Lekin geopolitik nuqtai nazardan Rossiya va Xitoy bir biriga kuchli raqobatchidir.


01.07.2013

Mo'g'uliston - yangi "Eldorado"?


Biz Mo'g'uliston mamlakati haqida eshitganimizda birinchi navbatda ko'z oldimizga dasht va cho'llardan tashkil topgan va aholisi asosan chorvachilik, mayda dehqonchilik bilan shug'ullanadigan mamlakat keladi. Haqiqatdan ham bu mamlakat butun XX-asr davomida ikki yirik sotsialistik mamlakatlar -Sobiq Sovet Ittifoqi va Xitoy orasida o'zini na siyosiy jihatdan na iqtisodiy jihatdan namoyish qila olmagan. Bu holat hatto sotsialistik blokning qulashi bilan ham davom etdi, Mo'g'uliston dunyo haritasidagi ulkan hududiga qaramasdan hech qanday ahamiyatga ega bo'lmagan davlat sifatida qaralib kelingan. Lekin so'ngi besh yil ichida vaziyat tubdan o'zgardi. Mamlakatning YIM mahsulotidagi o'sish o'rtacha 6% (2010) dan 17%ga (2013) oshishi kutilmoqda, kelajakda ham bu o'sish shu ahvolda davom etishi va Mo'g'uliston o'zining YIM har ikki yilda ikki barobarga ko'paytirib borishi mumkinligi ko'zda tutilmoqda. Ho'sh nimani hisobiga? Bugungi maqolamiz aynan shu mavzuga bag'ishlanadi.

Mo'g'uliston xaritasi