AFG`ONISTON MILLIY TABIIY BOYLIKLARDAN FOYDA KO`RISHGA TAYYORLANMOQDA

Afg`oniston hukumati joriy yilda 5 ta gaz va neft hamda mineral konlarni xorijiy investorlar tenderiga chiqarishni rejalashtirmoqda. Uzoq yillik tala-to`plardan qashshoqlashib ketgan mamlakatni hukumati tabiiy boyliklardan keladigan foyda evaziga oyoqqa turg`izmoqchi.

Afg`oniston tabiiy boyliklarining tahminiy xaritasi 

“Loyihalar neft, tabiiy gaz, temir, mis va oltin rudasi kabi tabiiy boyliklarni qidirib topish hamda ularni o`zlashtirishni o`z ichiga oladi,” deya ma`lum qilgan Afgo`niston Konlar Vaziri Vohidulloh Shahrani.

“Biz joriy yilning o`zida ikkita neft va tabiiy gaz konini tenderga qo`ymoqchimiz. Konlarni xorijiy investorlarga tarqatish 2015-yilgacha davom etadi. Afg`onistondagi neft va tabiiy gaz mamlakatni ta`minlab, eksport qilishga ham yetadi,” davom etadi Konlar Vaziri.  

Ayni vaqtda tabiiy resurslarning milliy iqtisodiyotdagi ulushi 3 % ni tashkil qiladi. Hukumat bu raqamni 2024-yilgacha 45 % ga yetkazmoqchi.

1970-yildan buyon notinch holda saqlanib qolayotgan mamlakatda yana battareyalar va elektronika sohasida keng qo`llaniluvchi litiy koni ham tenderga chiqarilishi ko`zda tutilmoqda.

Jahonning eng qashshoq davlatlaridan biri sanalgan Afg`onistonda 2010-yili tekshiruv o`tkazgan Geological Survey tahlil markazining ma`lumotlariga ko`ra mamlakat tabiiy boyliklarning tahminiy qiymati 1 trillion AQSH dollaridan ziyodroqni tashkil etadi.

Biroq ko`pchilik tenderlar yetarlicha investorlarni jalb qilmasligini tahmin qilmoqda. Sababi doimiy beqaror vaziyat, bundan tashqari korrupsiyaga botgan hukumat tizimi G`arb investorlarini tavakkal qilishdan saqlab turmoqda. Shuningdek, so`nggi paytlarda Afg`oniston iqtisodiyotining asosiy ustunlari bo`lgan Xitoy va Hindiston firmalarining ham yuqoridagi sabablar tufayli mamlakatni tark etishga majbur bo`lgan hollari tez-tez kuzatilmoqda.

Shunga qaramay mamlakatda qolib, o`z faoliyatini davom ettirishga qati`y qaror qilgan kompaniyalar ham yo`q emas. Xitoyning China National Petroleum Corp. kompaniyasi o`tgan yili mamlakatning neft-gaz sanoatiga 600 million dollar sarmoya kiritib, bir vaqtlar Rossiya firmalari izlanish olib borgan hududlarda faoliyat yurita boshlagan edi.

Konlarni o`zlashtirish va ishlab chiqarish ishlari shu yildan boshlanib, milliy ta`minotni ham o`z ichiga oladi.

Xitoy Metallurgiya Korporatsiyasi va Jiangxi Copper kompaniyalari 2007-yilda Qobul yaqinidagi Aynoq mis konini o`zlashtirish yuzasidan mamlakat hukumati bilan bitim imzolashgan edi. Ushbu ikki kombaniya konni o`zlashtirish uchun 3 milliarddan 4 milliard AQSH dollarigacha mablag` sarflashga qaror qilishgandi.

Biroq mis koni joylashgan hududdan qadimiy Budda ibodatxonalaridan biri topilgani tufayli o`zlashtirish ishlari to`xtab qolgan edi. Konlar Vaziri Vohidulloh Shahranining so`zlariga ko`ra, yodgorlik joriy yilning iyun oyiga qadar boshqa joyga ko`chiriladi. Shundan so`ng ishlarni davom ettirish imkoni tug`iladi.

Shu bilan bir vaqtda hukumatda konlarni o`zlashtirish bo`yicha yangi qonunlar ko`rib chiqilmoqda va ular keying oyda tasdiqlash uchun parlamentga jo`natiladi.

Agar parlament yangi qonunlarni tasdiqlaydigan bo`lsa, xorijiy investorlar faoliyati uchun katta imkoniyatlar paydo bo`ladi.